Iwona Chmielewska "Cztery strony czasu"

Iwona Chmielewska jest naszym wielkim dobrem narodowym. To brzmi strasznie socrealistycznie, ale jak inaczej powiedzieć, że autorka jest naprawdę wybitna, by to nie zabrzmiało pretensjonalnie, po prostu głupio. Może niektórzy rodzice, nauczyciele po zapoznaniu się z twórczością Chmielewskiej powiedzieliby „zbyt ambitne”, „dzieci tego nie zrozumieją”, „nie dla dzieci”. Będę się upierała, że Chmielewska jest właśnie dla dzieci i że jest właśnie TYM, czego dla dzieci w kwestii sztuki oczekiwać powinniśmy.

Chmielewska-autorka. Cechą charakterystyczną jej tekstów jest wielopłaszczyznowość. Do opowieści autorki „Pamiętnika Blumki” może podejść czytelnik z różnym (większym, mniejszym) doświadczeniem. Małe dziecko „Cztery strony czasu” będzie czytało najprościej, jako rzecz o tym, jak upływa czas miasta, czas ludzi, jak zmieniają się mieszkańcy czterech pokoi, których okna wychodzą na ratuszowym zegar. Dzieci starsze mogą zadawać sobie pierwsze proste pytania – „co zmienia czas?”, „jak zmienia się miasto?”. Lektura książki w ich przypadku może się stać lekcją historii, antropologii – daje obraz przemian, jakie zaszły w Toruniu, ale także w zakresie stroju, jedzenia, obyczajów. Pokazuje, że pewne rzeczy, sprawy pozostają jednak niezmienne. Trwają. To odkrycie – choć tak oczywiste – jest zdumiewające. W końcu i dorosły czytelnik odnajdzie ogromną przyjemność w lekturze, tropiąc nawiązania, pociągając za sznurki znaczeń, które Iwona Chmielewska zostawia na każdej stronie.

Chmielewska-ilustratorka. Długo zabierałam się do pisania tego tekstu, dlatego że z książkami Chmielewskiej po prostu chce się być. Mam wrażenie, że mówienie o nich nigdy nie stanie się czymś skończonym i dobrym. Mówienie o nich coś im odbiera. Zapytałam moją siedmioletnią córkę, co jej się podoba właśnie w warstwie ilustracyjnej. „Teatr. Tu jest jak w teatrze” – mówi Marta. To mnie zaskoczyło. Nie spodziewałam się, że będzie umiała właśnie to dostrzec, co według mnie zaprzecza wszystkim bzdurnym argumentom, że to za trudne i że dzieci nie rozumieją. Rozumieją tyle, ile potrzeba. A ilustracje „Czterech stron czasu” będą „rosły” razem z nimi, co roku pokazując im nieco więcej, odkrywając swoje przebogate możliwości interpretacyjne. Teatr… A więc potencjalność. W jednej z ostatnich odsłon tej książki mama przynosi do pokoju dzieci papierowy teatrzyk. Narrator opowiada:

Dziś cały dzień bawili się z Kacprem w stary, papierowy teatr, który mama przed świętami przyniosła ze strychu w wielkim pudle. Wycinali nowe postaci z papieru, ubrania i meble. Teatr należał kiedyś do prababci, potem bawiła się nim babcia Kacpra, a mama gdy była mamą dziewczynką, też wycinała z papieru swoje dekoracje. Może za sto lat będą się nim bawiły jej prawnuki. 

Teatr to dziecinna zabawa, teatr to książka, teatr to życie…

Najmocniej dotykają mnie ostatnie zdania tej książki:

Jeśli przyjedziecie tu kiedyś zobaczyć ten rynek i ten ratusz, wtedy stary zegar pokaże czas również dla Was. Weźmiecie udział w odwiecznym przedstawieniu, które toczy się dalej, przez cały czas. 

I czuję, że w jakiś przedziwny sposób stałam się bohaterką tej książki. Magia. Magia literatury!

Wydawnictwo: Media Rodzina
Wymiary: 215 x 287 mm
Oprawa: twarda
Ilość stron: 80
Rok wydania: 2013
ISBN: 978-83-7278-832-0