"Danuta Wawiłow dzieciom"

W ramach „aksamitnej serii” – jak ją nazywam – Nasza Księgarnia publikuje także zbiory wierszy (często też opowiadań) wybitnych poetów dziecięcych. Czytaliśmy Osiecką, Kerna, Brzechwę, Chotmoską i Kasdepke. Jakiś czas temu ukazał się także zbiór utworów Danuty Wawiłow, do którego ja mam szczególny sentyment.

Danutę Wawiłow pamiętam z „Filipinki”, czasopisma dla dziewcząt (czy jeszcze wydawane?), jako osobę niezwykle ciepłą, pogodną, o szalonych pomysłach. Wydawało się, że potrafi tylko chwalić młode poetki. Nie stosowała w swoich felietonikach krytyki, nie przemawiała tonem mentora, a jedynie podpowiadała, jak radzić sobie z poezją, która – tak twierdziła! – tkwi w każdym z nas. Nikomu nie odbierała prawa do bycia poetą, nie rezerwowała natchnienia tylko dla wybranych. Te wszystkie cechy widoczne są również w jej wierszach dla dzieci.

Danka Wawiłow nie poucza więc nachalnie swoich małych czytelników, jak zwykły to robić poetki starszej generacji (ot, choćby Konopnicka). Całkowicie zaś skupi się na świecie dziecka i wręcz można by powiedzieć, że odda maluchom pióro, bo to oni mówią, ich oczyma patrzymy na świat i w końcu ich kategoriami zaczynamy (my-dorośli) oceniać świat. Dziecko jest w centrum tego poetyckiego świata. Ono mówi. Dlatego znajdujemy w utworach typowe dla maluchów błędy językowe (Kiedy się bawię z tatem,/ to jestem straszny piratem „Wiersz o mnie”) i charakterystyczne dziecięce powiedzonka (jak ją rąbnę niechcący; wstrętna ropucha „Moja siostra królewna”). W wierszu „Strasznie ważna rzecz” obserwujemy ponadto próbę odzwierciedlenia dziecięcego pośpiesznego sposobu mówienia:

były sobie dobre wróż… 
jedna miała krótkie nóż… 
druga miała dwie papuż… 

Bohater poezji Wawiłow potrafi jednak także złościć się, kaprysić, buntować się , narzekać i po prostu być niegrzecznym. Zdarza się również, że stosuje ono szantaż emocjonalny („Pożałuj mnie!”).

Jak się będziesz gniewać na mnie, 
to ołówki ci połamię (…) 
Z kuchni wezmę ci zapałki, 
potnę obrus na kawałki

Przede wszystkim jednak dziecko obserwuje świat dorosłych i negatywnie go ocenia. Zauważa więc nieustanny pośpiech dorosłych („Szybko!”), nie godzi się na obojętność wobec przyrody ożywionej i przedmiotów martwych („Pomniki”). Zupełnie wyjątkowym wierszem, by nie rzec porażającym, w kwestii oceny zachowania dorosłych jest „Wędrówka”.

Pewnego dnia

wyjdę z domu o świcie,

tak cicho,

że nawet się nie zbudzicie.

I pójdę,

i będę wędrować po świecie,

i nigdy mnie nie znajdziecie.

I nie wezmę ze sobą nikogo,

Tylko tego małego chłopaka,

Co wczoraj bał się wrócić do domu,

A dlaczego –

to tego

nie chciał powiedzieć nikomu.

I jeszcze weźmiemy ze sobą

tego czarnego kotka,

co miauczy zmarznięty na progu

i każdy odpycha go nogą,

i nie chce go wpuścić do środka.

I to nie obchodzi nikogo,

że on tak płacze na progu.

Mam więc wrażenie, że jeśli Wawiłow próbuje kogoś pouczać i moralizować, to z pewnością nas-rodziców.

Poetka wpuściła w swój świat poezji dziecko i pozwoliła mu rozpanoszyć się w nim do woli. Dziecko oczywiście skorzystało z kuszącej oferty. Podporządkowało sobie cały ten świat i już nie mogło być mowy, żeby go opuścić, bo pewnie zaczęłoby wołać:

będę płakać coraz gorzej,
 aż napłaczę całe morze. 

Cyba wyszło to jednak poetce na dobre.

Ale w tomie „Danuta Wawiłow dzieciom” znajdziemy nie tylko poezję. Pomieszczono tu obok „wierszyków wesołych i smutnych” „Dziwne bajeczki” (m.in. „Trójkątna bajka”, „Bajka o stu królach Lulach”), „Opowiadania” („Chcę mieć przyjaciela”, „Kiedy byłam mała” znane nam z „Poczytaj mi, mamo”) oraz „Teatrzyk Parapet”.

Mnie urzekł „Wstęp” Natalii Usenko. Przytoczę Wam jego fragment, który pokazuje skrawek z życia rodzinnego Danki. To pomysł na bycie z dziećmi – może go wykorzystacie.

Na dwunastym piętrze bloku na warszawskich Jelonkach, między Niebem a Ziemią, (…) dwójka poetów i ich dzieci żyła we własnym magicznym świecie, pełnym zwierzaków, książek, muzyki, folkloru z różnych stron świata i wspólnie pisanych wierszy, których tworzenie stanowiło naszą ukochaną rozrywkę. Wystarczyło wziąć z półki dowolny tomik, strzelić palcem na oślep – wybrany wers stawał się tematem, który można było wykorzystać jako inspirację lub zacząć od niego własny wiersz. (…) Dzieła odczytywano na głos, a forum rodzinne reagowało burzliwie, bijąc brawo, gwiżdżąc i tupiąc. Najlepsze wpisywaliśmy do grubego zeszytu, zatytułowanego „Wieczorny dzwon”. Życie na szczycie bloku kipiało od słów i kolorów, w niczym nie przypominało mrocznych legend o szarych blokowiskach. 

Czujecie trochę tę magię? Jeśli chcecie jej więcej – zajrzyjcie do jej poezji!

PS Ilustracje cudne Joli Richter-Magnuszewskiej!



Możesz kupić tutaj: Danuta Wawiłow dzieciom

Ilustracje: Jola Richter-Magnuszewska
Wydawnictwo: Nasza Księgarnia 
Wymiary: 165 x 215 x 21
Stron: 280
Oprawa: twarda
Rok wydania: 2013
ISBN: 9788310124012